Srpska pravoslavna crkva obilježava Novu godinu 14. januara po starom, julijanskom kalendaru, služenjem molebana, molitve za blagoslovenu nastupajuću godinu.
Stari Rimljani su Novu godinu proslavljali 1. marta, ali su kasnije počeli da je slave 1. januara. Prije hiljadu godina, djelovi Evrope su počinjali Novu godinu 25. marta. Početkom 17. vijeka, mnoge evropske zemlje su usvojile Gregorijanski kalendar, po kome se Nova godina slavi 1. januara. Danas mnogi narodi slave Novu godinu na razne načine.
Škotlanđani, na primjer, obilježavaju praznik “Hogmenej”, kada pale male vatre koje simbolišu kraj stare godine. Na ulicama Glazgova i Edinburga okupljaju se na desetine hiljada slavljenika. U ponoć zvone zvona, a okupljeni se ljube i pjevaju uobičajenu novogodišnju pjesmu “Stari prijatelji”.
U Španiji, svako mora da pojede najmanje 12 zrna grožđa završnog dana godine. Svako zrno je za po jedan mjesec u Novoj godini. Na izmaku godine, sa odbrojavanjem sata, svako stavi po zrno grožđa u usta. Prema vjerovanju, grožđe će svakome donijeti sreću i uspjeh.
U Kanadi, u pokrajini Britanska Kolumbija, postoji zanimljiva proslava Nove godine. Slavljenici svih uzrasta obuku kupaće kostime i bućnu se u hladne vode Engleskog zaliva u blizini Vankuvera. Godišnji događaj se zove “Plivanje polarnih medveda”.
U Grčkoj prvi januar znači dolazak Nove godine i dan Svetog Vasilija Velikog, koji je bio poglavar Grčke pravoslavne crkve. Vjeruje se da Sveti Vasilije Veliki djeci donosi poklone, pa mnoga djeca ostavljaju cipele u nadi da će im sveti Vasilije u njima ostaviti poklon. Za svetog Vasilija se mesi specijalni hljeb “Vasilopita”, u koji se, prije pečenja, ubacuje novčić. Prvo parče se isiječe za Svetog Vasilija Velikog, a onda se hljeb podijeli po starešinstvu. Ko pronađe novčić biće veoma srećan cijele godine.
Običaj proslave kalendarske Nove godine, po građanskom kalendaru prvi među pravoslavnim narodima počeli su da slave Sovjeti, kada su osvojili vlast i srušili carstvo. Ako ovome dodamo i činjenicu da se nemilosrdno posiječe na hiljade mladih stabala, koja se potom bacaju, pravoslavni vjernici bi trebali samo ispoštovati običaj kada se za Božić unosi u domove badnje drvo, koje predstavlja samo jedna grana, ili grančica hrasta koja i posle Božića ostaje na svom mjestu da ponosno raste. Da se stvari, ipak, pomjeraju u pravom smjeru pokazuje činjenica da se sve više pridaje značaj proslavi Božića, a ne Novoj godini.
Osim Srpske pravoslavne crkve, stari, kalendar poštuju još i Ruska pravoslavna crkva, Jerusalimska pravoslavna crkva i monaška zajednica na Svetoj Gori. Stari kalendar je uz pomoć brojnih naučnika, od kojih je najpoznatiji Sozigen, doneo Julije Cezar 46 godina prije Hrista. Po mišljenju brojnih teologa, stari kalendar je mnogo pogodniji i tačniji za izračunavanje datuma Vaskrsa.
Drugi problem za pravoslavne narode koji bi prihvatili novi kalendar je, što on može donijeti i raskol u njihovim pomjesnim pravoslavnim crkvama. Vjernici Srpske pravoslavne crkve iz dijaspore sve češće traže da se dva najveća hrišćanska praznika Božić i Vaskrs praznuju zajedno sa rimokatolicima iz praktičnih razloga. Međutim, Srpska pravoslavna crkva ne može da prihvati novi kalendar plašeći se takođe, raskola. Za Crkvu pitanje kalendara nije teološko već naučno pitanje. Podsjetimo, novi kalendar prihvaćen je u nekadašnjoj Kraljevini Srba, Hrvata i Slovenaca, 1919. godine a do tada je država kao i crkva koristila stari kalendar.
Prema narodnim običajima uoči Nove godine sprema se svečana večera, gdje ukućani sa gostima, prijateljima i srodnicima uz veselje i pjesmu čekaju ponoć. Tačno u ponoć, svi se ljube i jedni drugima čestitaju dolazak Nove godine sa željama za dug život, dobro zdravlje i uspjeh u poslu. Na sam dan Nove godine odlazi se u Crkvu a posle se obavlja svečani ručak.
Tog dana jede se glava božićne pečenice, a to je najčešće glava jagnjeta ili praseta, a domaćice mijese novogodišnju česnicu “Vasilicu”. Pored Nove godine, koja je poznata i pod nazivom Mali Božić, 14. januara obelježavaju se još dva značajna praznika: Obrezanje Gospoda Isusa Hrista i Sveti Vasilije Veliki. Crkva ispraća staru i dočekuje novu godinu neuobičajenim slavljima, na duhovni način, molitvama i bogosluženjima, ali i blagosilja sve pristojne proslave, bez šunda i kiča, podsećajući da se u brojnim crkvenim domovima organizuju dočeci Nove godine.
U duhovnom smislu, Nova godina postoji onda kada neko, od onih koji žive u nebrizi, počnu da brinu za svoje spasenje. Pošto je Nova godina, početak svih dana u godini, to bi u taj dan trebalo da čovjek preispita sebe i svoja djela, kako bi prvog dana u Novoj godini krenuo i novim putem koji vodi u Carstvo Božije. U taj dan čovjek bi trebalo da sabere svoje misli, ali misli dostojne hrišćanstva, koje bi mogle da upravljaju svim njegovim djelima tokom cijele godine. Suština pomenute promjene sastoji se u tome da čovjek, od toga trenutka, živi za Boga i bližnjega svoga, a ne više samo za sebe kao ranije.
Da odbaci, “po prvom življenju, starog čovjeka, koji se raspada u željama prevarljivim. I da se obnovi duhom uma svog i obuče u novog čovjeka, koji je sazdan po Bogu u pravdi i u svetinji istine”. (Ef.4, 22-24). Time on odbacuje ranije navike i sve ono u čemu je nalazio trenutno zadovoljstvo. Tako se sve stvari povodom Nove godine svode na jedno, a to je na unutrašnje obnavljanje samoga sebe. Ako se neko uz Božiju pomoć, usmjeri u Novoj godini na ovaj način, taj će na najsavršeniji način provesti Novu godinu i pripremiti sebe da tako živi tokom cijele godine. Sledeće godine će onda biti potrebno samo da ponovi ono što je upražnjavao protekle godine.
Izvor: Stil