Berane, poznatije kao Ivangrad, grad je neiskorišćenih potencijala, njegova okolina je bogata očaravajućom prirodom, a vremenom se na tom području otkrivaju i praistorijska nalazišta.
Tako su četiri kilometra jugoistočno od Berana, u selu Donja Ržanica, na lokalitetu Tumbarice, pronađeni ostaci takozvanog Tumba grada.
Istraživanja su sprovedena u okviru projekata koji su finansirani iz evropskih fondova i odobreni kroz poziv IPA 2, Crna Gora – Albanija 2014-2018. Polimski muzej iz Berana je uzeo učešće i u projektu “Od hrišćanskih starina do unapređenja turizma”.
Opšti cilj projekta je, kako su kazali, valorizacija kulturnog i prirodnog nasleđa, te očuvanje tradicionalne arhitekture, kao značajnog dijela kulturnog nasljeđa prekogranične oblasti. Projekat je trajao 36 mjeseci, dok je njegova vrijednost bila 570 hiljada eura, a učešće donatora je oko 500 hiljada.
Prvo naselje u ranom bronzanom dobu
Iz Polimskog muzeja tvrde da utvrđenje postoji od 4.500 g. p.n.e., a da u prilog tome imaju dokaze kroz nađeni pokretni materijal – uglavnom keramike, žrvnjeva (naprava za ručno mljevenje žita) i tegova, a da sve to ukazuje na vinčansku kulturu.
Pojasnili su da postoje dokazi da je lokalitet bio naseljen i u periodu gvozdenog doba, ilirsko-grčkog perioda. Kao primjer za tu konstataciju naveli su “izuzetno dobro očuvan srebrni novac iz 229. p.n.e. vladara Maksatesa”.
”Svi arhitektonski ostaci su iz perioda pozne antike i ranovizantijskog perioda. Postoje i izuzetno vrijedni pokretni nalazi iz VI i VII vijeka – zlatni ukrasni djelovi pojasne romejske garniture, fibule s pozlatom, srebrni privjesci, bronzane pločice, kao i nekoliko novčića iz rimskog perioda”, pojasnili su iz Polimskog muzeja.
Samo utvrđenje Tumbarice čini stjenovito i gotovo pa nepristupačno uzvišenje, smješteno ispod brda Zaruđa, na ulazu u kanjon Kaludarske rijeke. O njemu, međutim, skoro pa i nema pisanih podataka, a prvi put ga spominje Radoslav Jagoš Vešović u opisu sela u donjim Vasojevićima.
Zid utvrđenja se u , izbačenom luku pruža u dužini od oko 60 metara, dok je širok 1,60 metara. Rađen je od priklesanog kamena nepravilnog oblika, slaganog u pravilne redove spojene krečnim malterom. Bočne strane su nepristupačne, a utvrđenju se može prići samo s jugoistočne strane gdje se sustižu i svi putni pravci od susjednih sela: Donje Ržanice, Rovaca i Aluga. Upravo u Alugama se nalazi izvorište vode koje je obezbjeđivalo sve uslove da se na ovoj stijeni formira prvo naselje u ranom bronzanom dobu.
Iz muzeja tvrde da “pouzdano znaju da je prostor korišćen i u III vijeku p.n.e.”
Krajem II i početkom III vijeka naše ere na Tumbaricama je podignuto utvrđenje koje se prostire na površini od oko jednog hektara. Pri izgradnji fortifikacija posebna pažnja je posvećena utvrđivanju lako pristupačne južne strane, gdje se nalazila mala kapija.
Na ovoj strani uklonjene su stijene i formiran je odbrambeni rov, širok 15, a dug oko 50 metara. Rovu se moglo prići na krajnjoj jugoistočnoj strani, proširenim prolazom. Ka jugozapadu rov je zaštićen jednom stjenovitom gredom, a ka sjeveroistoku je okomita litica kanjona Kaludarske rijeke. Na sjeverozapadnom kraju ovog odbrambenog rova izdiže se uzvišenje na kojem su izgrađena dva, gotovo paralelna, odbrambena bedema s malim ulazom u utvrđenje.
Izvor: Vijesti
