Institut za javno zdravlje Crne Gore se, i ove godine, pridružuje organizacijama, institucijama i ključnim liderima širom Evrope u obilježavanju ove inicijative. Cilj obilježavanja Evropske nedjelje testiranja je podizanje svijesti o značaju testiranja i ranog otkrivanja bolesti, kao i ukazivanje na značaj obezbjeđivanja veće pristupačnosti testiranju onima koji su u povećanom riziku od ovih infekcija.
“Tema ovogodišnje akcije je “Testiraj. Liječi. Zaštiti”, a cilj je, osim povećanja svijesti o korisnosti testiranja, i isticanje značaja integrisanog pristupa testiranju (integrisano testiranje na HIV, hepatitis B, hepatitis C i druge polno prenosive infekcije)”, navedeno je iz IJZ.
U cilju obilježavanja ove akcije, Institut za javno zdravlje, zajedno sa mrežom Savjetovališta za HIV u domovima zdravlja Bar, Berane, Bijelo Polje, Nikšić, Kotor, Pljevlja i Herceg Novi, priprema nedjeljnu akciju savjetovanja i testiranja na HIV i hepatitise. Akcija testiranja će se u Institutu za javno zdravlje sprovoditi od danas do 30. novembra 2019. godine u prostorijama Savjetovališta za dobrovoljno i povjerljivo savjetovanje i testiranje na HIV od 08h do 20h. Testiranje ključnih populacija će se obavljati u saradnji sa Nevladinim organizacijama koje pružaju usluge iz oblasti prevencije HIV infekcije.
Evropska nedjelja testiranja na HIV potiče od inicijative “HIV in Europe” i sprovodi se od 2013. godine, a od 2015. godine je proširena i na hepatitise.
“Inicijativa obezbjeđuje platformu za razmjenu aktivnosti na polju unapređenja rane dijagnostike i terapije HIV-a i hepatitisa u evropskom regionu. Evropska nedjelja testiranja je podržana od strane velikog broja međunarodnih organizacija (UNAIDS, European AIDS Clinical Society, AIDS Action Europe, European Liver Patients Association, World Hepatitis Aliance i druge), a tokom 2018. godine u akciji je učestvovalo nekoliko stotina organizacija iz većine zemalja evropskog regiona”, saopštili su iz IJZ.
Sve navedeno upućuje na to da je ključna aktivnost u prevenciji HIV/AIDS-a testiranje na HIV (uz prateći minimum savjetovanja kao dio preventivne edukacije), jer su posljedice kasnog otkrivanja infekcije alarmantne. Brojni činioci utiču na testiranje i grupisani su u prepreke na nivou pojedinca (pacijenta) i grupa u riziku, prepreke među zdravstvenim radnicima i institucionalne prepreke (npr. ne prepoznavanje rizika, strah od infekcije, strah od posljedične stigme i diskriminacije, otežan pristup ustanovama gdje se obavlja testiranje i drugo).
Virusni hepatitis je zapaljenje jetre uzrokovano virusom. Postoji pet različitih virusa hepatitisa – hepatitisi A, B, C, D i E.
Hepatitis B i C mogu dovesti do po život opasnih komplikacija, kao što su oštećenje funkcije jetre, ciroza i rak jetre. Putevi prenosa hepatitisa B i hepatitisa C su isti kao i putevi prenosa HIV-a, pa se ove infekcije često javljaju udruženo. Infekcija se prenosi putem krvi (obično usljed korišćenja droga injektiranjem), nezaštićenim seksualnim odnosom i sa inficirane majke na dijete. 50-90% osoba koje injektiraju droge i koje su HIV pozitivne takođe imaju hepatitis C.
Važno je da osobe koje žive s hepatitisom B i C ne dijele igle (uključujući opremu za tetoviranje), britve ili četkice za zube kako bi spriječile prenošenje na druge osobe. Takođe je važno da osobe koji žive s hepatitisom koriste kondome za vrijeme seksualnog odnosa. Približno 10% odraslih osoba inficiranih hepatitisom B i 75% osoba inficiranih hepatitisom C razvijaju hronični hepatitis. Hronični hepatitis C se upotrebom savremene terapije može izliječiti, dok hronični hepatitis B nije izliječiv, ali terapija dovodi do potiskivanja virusa što smanjuje rizik od oštećenja jetre. Liječenje takođe smanjuje vjerojatnost daljnjeg prijenosa na druge.
Osobe koje žive s HIV-om imaju znatno manji rizik od razvoja AIDS-a ili drugih ozbiljnih bolesti ako počnu uzimati antiretrovirusnu terapiju (ART) odmah nakon otkrivanja infekcije. Takođe, redovna upotreba ART spriječava prenošenje virusa na neinficirane osobe.
Osobe koje su u povećanom riziku za hepatitise su iste populacije koje su u povećanom riziku od HIV-a osobe koje ubrizgavaju droge, muškarci koji imaju seksualne odnose sa muškarcima, seksualni/e radnici/e, migranti (uključujući osobe koje poiču iz zemlje visoke prevalencije) i mobilno stanovništvo, zatvorenici, osobe na kontinuiranom programu hemodijalize, osobe koje su primile krv, krvne proizvode ili organe prije uvođenja skrininga i u mjestima gdje skrining nije široko sprostranjen,
zdravstveni radnici.
Ključne poruke za opštu populaciju:
Bolje je saznati svoj HIV / hepatitis status što ranije, jer rano započinjanje liječenja može poboljšati kvalitet života, produžiti očekivano trajanje života i smanjiti mogućnosti prenosa infekcije na zdrave osobe.
Istraživanja pokazuju da će 95% osoba prihvatiti da se testira na HIV / hepatitis ukoliko testiranje ponudi ljekar. Prilikom testiranja na HIV / hepatitis, zdravstveni radnici poštuju etički kodeks koji sačinjavaju: pristanak na testiranje, povjerljivost, korektno savjetovanje uz saopštavanje rezultata testa i upućivanje na liječenje uz promociju zaštite ljudskih prava osoba koje su inficirane HIV-om i hepatitisom.