Obiljležavanje rođenja Isusa Hrista po novom, gregorijanskom kalendaru, prihvatile su i neke pravoslavne crkve, tako da će osim katolika, 25. decembra Božić proslaviti i Vaseljenska patrijaršija u Istanbulu, patrijaršije u Aleksandriji (Grčka) i Antiohiji (turska granica sa Sirijom), pravoslavne crkve Poljske, Rumunije, Kipra, Grčke, Turske, Pravoslavna crkva u Americi, gdje je nekim parohijama dozvoljeno i korišćenje julijanskog kalendara, a poslednja među pravoslavnim crkvama je gregorijanski kalendar prihvatila Bugarska pravoslavna crkva 1963. godine.
Doduše, 25. decembra Božić proslavljaju i pravoslavne crkve Jerusalima, Rusije, Ukrajine, Gruzije, grčki starokalendarci i srpska crkva, ali po starom, julijanskom kalendaru. Po novom, to je 7. januara.
O tome koliko je sve ipak isprepleteno govore i činjenice da Ruska pravoslavna crkva ima neke parohije na Zapadu koje Božić obilježavaju po novom kalendaru, a Pravoslavna crkva u Americi – Bugarska ga je slavila po tom kalendaru i prije nego što je izašla iz Zagranične ruske crkve i prešla u Pravoslavnu crkvu u Americi.
Božić je hrišćanski praznik kojim se slavi rođenje Isusa Hrista. Sama riječ Božić, kao deminativ riječi Bog, označava da se na taj dan rodio Isus – mali Bog. I to je izgleda jedna od rijetkih zajedničkih činjenica u katoličkoj i pravoslavnoj kulturi obiljležavanja ovog datuma, koji zapadni hrišćani proslavljaju 25. decembra po novom, gregorijanskom kalendaru, uvedenom reformom pape Grgura XIII 1582. godine.
Imajući u vidu različite kulture, vjere, geografske širine i vremenske prilike na teritorijama na kojima se obilježava ovaj Božić, u našim krajevima popularno nazvan katolički, razumljivo je zašto postoje i velike razlike u načinu njegovog obilježavanja. Naša mala anketa među onima koji Božić proslavljaju 25. decembra na području ovdašnjeg regiona pokazuje da i u njegovim granicama ima sijaset običaja karakterističnih samo za određeni kraj.
„Na Badnjak (Badnje veče) okiti se bor. Danas ga neki okite i prije, početkom adventa, jer imaju vještačke borove, oni ’živi’ nisu dugoga vijeka pa se kite na Badnji dan i raskite se 5. januara“, kaže Mirna Bašić iz Samobora. „U Bosni se u kuće komšija i rodbine donosi po jedna grana na poklon i to zovu badnjak. Kod nas, u okolini Zagreba, to nije bio običaj. Isto tako u Bosni se na Badnjak peče prase, a u nekim djelovima Hrvatske guska ili kokoška. Prase (guska) se jede u ponoć, nakon što se dođe s mise (polnoćke), a preko Badnjeg dana su neki postili i nisu jeli ništa, dok su drugi jeli ribu.”
„Badnjak je dan posta”, ističe Ana-Marija. „Jedu se riblja jela. U Dalmaciji je to najčešće bakalar, sušena riba sjevernih mora koja je nekad bila hrana siromaha, a danas se ubraja u delikatese. Bakalar se moči tri dana, svaki dan se voda mijenja, a i ostali sastojci su vrlo jednostavni – maslinovo ulje, peršun, bijeli luk i krompir. Ko nije ljubitelj bakalara, priprema drugu ribu ili glavonošce (lignje, sipe, hobotnice).
„Odrasli se vesele čestitkama, druženju sa porodicom i svečanom ručku koji podrazumijeva nešto pernato – pile, kokoš, ćurka, kopun, uškopljeni petao koji se uzgaja samo zbog mesa, pijevac. Razlog tome je što ove životinje svojim nožicama bacaju zemlju za sobom, kao oproštaj sa starom godinom ili kraj nevoljama”, objašnjava Ana-Marija. „Neizostavne poslastice na dalmatinskom stolu su fritule – tijesto prilično tekuće strukture koje se prži u ulju. U fritule se stavi i suvo grožđe, a uz njih se popije i rakija. Orahovača je takođe dio božićne trpeze.”
Tokom čitavog dana dolaze čestitari, ali se i odlazi kod rodbine, komšija, prijatelja, da bi im se čestitao Božić.
Na Novu godinu se na stolu nalazi prase, mlada svinja, jer ona svojom njuškom uvijek poslužuje prema naprijed – prema novom, boljem.