Početak obaveznog opšteg obrazovanja u zemljama Evrope je različit: počev od uzrasta od pet godina pa do sedam godina (u Estoniji, Finskoj, Latviji, Poljskoj, Švedskoj, Litvaniji i Ruskoj Federaciji). Izuzetak je Francuska, koja spušta granicu za početak obaveznog opšteg obrazovanja na uzrast od tri godine. Prosječno trajanje obaveznog opšteg obrazovanja je 9 godina. Nastavna godina u EU prosječno traje 182 dana sa pet radnih dana u nedjelji, piše Antena M.
O optimalnom uzrastu za početak obaveznog opšteg obrazovanja, u ovim državama, vode se stručne i naučne rasprave, a prate ih i brojna dugoročna istraživanja o uticajima početka školovanja na sveukupni razvoj djece i na njihov dalji život i karijeru. Finska, Litvanija, Latvija, Poljska i Švedska su zemlje s visoko kvalitetnim obrazovanjem i početak školovanja na uzrastu od 7 godina opravdan je kada se ima u vidu kvalitet njihovog ranog i obaveznog predškolskog obrazovanja, metode rada i mnogo manje grupe djece u predškolskim ustanovama nego kod nas.
U većini zemlja članica EU, obavezno opšte obrazovanje počinje sa primarnim u prosjeku od šete godine i završava se sa tzv. nižim sekundarnim obrazovanjem. To se poklapa sa trajanjem naše osnovne škole, podijeljene u tri ciklusa – od prvog do devetog razreda.
U Crnoj Gori obavezno opšte obrazovanje djece, koje nazivamo osnovnim, počinje od njihove šeste godine i traje narednih devet godina. Prema međunarodnom standardu klasiifikacije obrazovanja (ISCED) naše osnovno obrazovanje se klasiifikuje kao: primarno ISCED 1 (prvih 5 godina) i niže sekundarno ISCCED 2 (sljedeće 4 godine) Nastavna godina, prema nastavnom planu, traje 34 sedmice sa pet radnih dana sedmično ili 170 radnih dana u godini. Za obavezne aktivnosti prema nastavnom planu (dani kulture, tehnike i sporta) u toku nastavne godine predviđeno je dodatnih pet dana u prve dvije godine školovanja i sedam dana u preostalim godinama do kraja školovanja.
Uočava se da obavezno opšte obrazovanje traje od osam (Srbija i Hrvatska) do dvanaest godina (Holandija, Portugalija, Belgija, Turska i Sjeverna Irska). Ukupan broj sati nastave u toku obaveznog opšteg obrazovanja je u intervalu od 4541 (8 godina) do 10960 (12 godina). Devetnaest evropskih država ima devetogodišnje obavezno opšte obrazovanje.
Crna Gora je na pretposlednjem mjestu u Evropi po ukupnom broju sati koje provode naši učenici u obaveznom opštem obrazovanju t.j. u osnovnoj školi: 2682 sati u prvih 5 godina, a 2698 u sljedeće 4 godine, što ukupno čini 5380 sati. Iza nas je samo Hrvatska koja ima osmogodišnje obavezno obrazovanje, dok u Srbiji, sa takođe osmogodišnjim obaveznim obrazovanjem, učenici imaju ukupno 5825 sati. Prosječan ukupni broj sati u obaveznom opštem obrazovanju u EU je 7250 (35% više nego kod nas).
Podaci pokazuju da Crna Gora ima jednu od najkraćih nastavnih godina (170 dan), a naši učenici u toku obaveznog obrazovanja, kao što se vidi iz podataka, u školi provode skoro najmanje vremena u Evropi. Sve češće slušamo argumente i odluke o „rasterećivanju učenika“, pri čemu se nedovoljno ili uopšte ne razmatraju razlozi i krajnji efekti takvih odluka na kvalitet obrazovanja naše djece i mladih.
Svako promišljanje o tome kako da povećamo kvalitet našeg obrazovanja ne smije zaobići činjenicu da nam djeca u školi borave najmanje od svih njihovih vršnjaka u Evropi. Djecu treba rasterećivati, ali ne od dobre škole, kvalitetnih nastavnika, aktivnih metoda učenja i nastave, dobrih drugarskih odnosa sa vršnjacima jer su to uslovi za njihov zdrav razvoj. Takva škola je najbolje mjesto za djecu, osim porodice. Od škole se očekuje da djecu i mlade pripreme za život i rad u neizvjesnom svijetu sjutrašnjice, pa se s pravom postavlja pitanje – koliko vremena djecu treba podučavati tome, u kakvom ambijentu i kroz kakve oblike nastave.
Sve dok osnovcima ne obezbijedimo, ono što je svuda u Evropi normalno, cjelodnevni boravak u dobroj školi i promijenimo metode nastave i učenja nemoguće je govoriti o rastu kvaliteta obrazovanja.
Foto: Antena M