Polimski muzej iz Berana i NVO Marimangat sa Kosova započeli su zajednički projekat “Evociranje i atrakcija kulturnog nasljeđa – hrišćanska antika i tursko kupatilo za kulturni turizam”. Projekat, podržan kroz IPA 2 program prekogranične saradnje Crna Gora-Kosovo, finansira EU sa oko 440 hiljada eura.
Direktorica Polimskog muzeja, Violeta Folić, izrazila je ponos jer je to treći projekat iz evropskih fondova koji muzej realizuje. Istakla je da nijedan drugi muzej u Crnoj Gori ne učestvuje u tolikoj mjeri u sličnim aktivnostima.
Kroz ovaj projekat, na arheološkom lokalitetu Tumbarice u Beranama izvršena je digitalizacija postojećeg stanja lokaliteta, sprovedena arheološka istraživanja koja su rezultirala otkrićem značajnih pokretnih nalaza i arhitektonskih ostataka. Uskoro će početi konzervatorski radovi, nakon kojih će se nastaviti digitalizacija lokaliteta za dokumentaciju i turističku promociju.
U Peći će, nakon izrade konzervatorskog projekta i digitalnog modela turskog kupatila, biti sprovedene konzervatorske mjere na kupolama ovog objekta. Folić je naglasila da će projekat uključivati i dva arheološka kampa za mlade studente iz prekogranične oblasti, s ciljem podizanja svijesti o arheološko-kulturnoj baštini.
Projekat, čiji je prvi dio započet 2019. godine u selu Donja Ržanica, ima za cilj razvoj turizma kroz zajedničku valorizaciju i promociju arheološkog i kulturnog nasljeđa u Beranama i Peći. Otkriveni ostaci “Tumba grada” doprinijeli su popularizaciji kulture i turizma u ovom dijelu Crne Gore, pozicionirajući Berane visoko na mapi arheoloških gradova u regionu.
Raniji projekti su sprovedeni u saradnji sa Eparhijom bidimljansko-nikšićkom, Polimskim muzejom, Institutom za arheologiju iz Albanije i drugim institucijama, sa ciljem očuvanja kulturne baštine i njenog korišćenja za turističke svrhe.
Naučnici ističu da je Polimlje arheološki bogato područje, sa mnogim gradinama koje potiču iz srednjeg bronzanog doba, korišćenim i u kasnijim periodima. Folić je napomenula da predstoji veliki posao otkopavanja i zaštite ovih lokaliteta, zahvaljujući sredstvima EU.
Inicijativa za proglašenje “Tumba grada” nacionalnim kulturnim dobrom još nije realizovana, ali se očekuje napredak. Projekat će, osim razvoja kulture i turizma, doprineti boljem međusobnom razumevanju i unapređenju odnosa među državama kroz arheološku dimenziju.