Crnogorske spasilačke službe nemaju kadra, niti su dovoljno obučene da bi adekvatno odgovorile u slučajevima tehničko-tehnoloških nesreća, zabrinjavajući je podatak iz Nacionalnog plana zaštite i spašavanja od tehničko-tehnoloških nesereća, prenosi Analitika.
“U službama za zaštitu i spašavanje nedostaje lična i kolektivna oprema kao i adekvatna obuka za kvalitetan odgovor u slučaju nesreća sa opasnim materijama, za požare u zatvorenim prostorijama, za hemijsko, biološke, nuklearno- radijacione prijetnje, piše u zaključima Nacionalnog plana, koji je Vlada usvojila na prošloj sjednici u četvrtak.
U dokumentu, koji nije privukao pažnju javnosti se konstatuje, da je kroz projekat EU, obezbijeđena oprema za jedan tim spasilaca iz Službe zaštite Glavnog grada za djelovanje na hemijske, biološke, nuklearne i radijacione prijetnje.
“Koje treba adekvatno obučiti u narednom periodu. Obučavanje i opremanje pripadnika operativnih jedinica predstavlja stalni zadatak nadležnih subjekata sa ciljem adekvatnog reagovanja”, poručuje se u Planu.
U Planu su detaljno analizirane moguće tehničko- tehnološke nesreće u crnogorskim velikim industrijskim postrojenjima i elektranama.
Velika industrijska postrojenja su Kombinat aluminijuma Podgorica, ,,Messer Tehnogas” u Petrovcu, Termoelekrana Pljevlja, Rudnik uglja Pljevlja, Rudnik uglja Berane, „Tara Aerospace and Defence Products AD“ u Mojkovcu, “Toščelik Alloyed Engineering Steel” doo Nikšić u Nikšiću, “Poliex” Berane, ali i hidroelektrane “Perućica” i “Piva”.Navešćemo samo neke koje gravitiraju većem broju stanovnika.
Što se tiče KAP-a, kao opasne materije navode se TPG gas, lož ulje, elektrodna smola, petrol koks, kaustična soda i benzinska pumpa. Pored navedenih opasnih materija, postoje i polihlorovani bifenili PCB koji se nalaze u transformatorskim uljima i u opremi koja se koristi u KAP-u.
Moguće akcidentne situacije u KAP-u su eksplozije i požari do kojih može doći u proizvodnim pogonima u kojima se rukuje opasnim materijama i pri montaži finalnih proizvoda, kao i u skladištu opasnih materija. Deponija u stanju u kakvom se sada nalazi predstavlja potencijalnu opasnost koja može dovesti do zagađenja podzemnih voda.
Posebnu opasnost prestavlja toksični crveni mulj, nastao kao nus proizvod pri proizvodnji glinice u KAP-u, deponovan u dva bazena. Tehničko – tehnološke nesreće koje bi mogle da se dese na bazenima crvenog mulja a posljedice su djelovanja čovjeka ili otkazivanja tehnologije su dizanje prašine sa plaža bazena i izlivanje alkalnog rastvora iz bazena.
Kao posljedicu akcidentnih svega imali bi smo zagađenje vazduha, zemljišta, površinskih i podzemnih voda.
U Toščelik Željezari, opasne materije su prirodni gas, propan butan stanica, hlorovodonična kiselina, natrijum-hidroksid, tečni argon kao i tečni kiseonik.
U krugu fabrike postoji i skladište otpada koji uključuje auto baterije, ugljeni pepeo, šljaku, staro gvožđe, mulj, prašinu i pijesak. Moguće akcidentne situacije su eksplozije, požari, izlivanje nafte i naftnih derivata kao i drugih otrovnih hemikalija, eksplozija gasova i zapaljivih tečnosti.
U mojkovačkoj fabrici oružja “Tara” opasne materije su kapisle, baruti, pirotehničke smješe i goriva. Akcidentne situacije koje mogu dovesti do eksplozija i požara, najčešće se mogu desiti u proizvodnim pogonima u kojima se rukuje sa pirotehničkim smješama i pri montaži finalnih proizvoda, skladišnom prostoru opasnih materija kao i prilikom transporta opasnih materija.
Kao rezultat mogućih požara većih ili manjih razmjera, mogu nastupiti posljedice po spasioce i zaposlene, stanovništvo koje živi i radi u okruženju, objekte i infrastrukturu, životnu sredinu i ekološko zagađenje usled dodatne reakcije opasne materije.
U beranskoj fabrici eksploziva “Poliex” opasne materije su privredni i plastični eksploziv i minsko eksplozivna sredstva.
Moguće akcidentne situacije su ekplozije materija, požari koji imaju za posljedicu stvaranje oblaka opasnih i bezopasnih gasova, čestica i drugih proizvoda sagorijevanja, kao i ispuštanje opasnih polutanata u vazduh, vodu ili zemljište.
Bez obzira na sprovođenje mjera predostrožnosti, kod ovih materija se mora računati da iz nepredvidljivih razloga može doći do požara ili eksplozije.
Činjenica je da su za teške nesreće u pogonima HE Perućica, pretpostavljene velike ljudske i materijalne žrtve.
“Posmatrano sa stanovišta tehničko – tehnoloških nesreća u HE “Perućica”, najkritičniji dio predstavljaju cjevovodi pod pritiskom. Oštećenje cjevovoda, pomjerenjem tla ili diverzijim, dovodi do velikih materijalnih i ljudskih gubitaka, pa je na ovim sistemima razvijena zaštita kroz koju bi se gubici koliko toliko umanjili”, upozorava se u Nacionalnom planu.
Što se tiče TE “Pljevlja”, brojne su opasne materije u proizvodnim pogonima koje mogu dovesti do veoma opasnih situacija.
Nije razmatrano šta bi se desilo u slučaju pucanja 220 m visoke brane HE Piva (posljedice bi se najviše osjetile u Srbiji i Bosni i Herecegovini), ali se od ranije zna da je ta brana građena na najbolji mogući način i projektovana da izdrži i najjači zemljotres u ljudskoj istoriji…
U Planu se podsjeća na tehničko-tehnološke nesreće koje su se desile u Crnoj Gori.
Velika eksplozija u skladištu eksploziva, vlasništvo DOO “Boster” u Viru kod Nikšića desila se u julu 2006. godine, pri čemu je više osoba povrijeđeno i oštećene su kuće u krugu prečnika od oko 2 km.
Detonacija se osjetila i u dvanaest kilometara udaljenom centru Nikšića.
Dana 11. februara 2009. godine, u KAP-u došlo je do incidenta, usljed izlivanja 924 kg kaustične sode, koja je kanalima za atmosfersku kanalizaciju dospjela u vode rijeke Morače. Efekat korozivnosti (razaranje tkiva živih organizama, uginuće ribe i biljnog svijeta), koji je karakterističan za sve supstance koje imaju visoku vrijednost pH, umnogome je bio umanjen jer je tog, kao i prethodnih dana, bilo mnogo padavina koje su uslovile veće razblaženje rastvora, tako da nije bilo posledica po živi svijet u rijeci Morači.
Tokom 2014, 2015 i 2018. godine u proizvodnim pogonima fabrike „Tara Aerospace and Defence Products” u Mojkovcu desilo se nekoliko eksplozija koje su dovele do gubitka tri ljudska života i do povređivanja 14 radnika.
Tokom 2017 i 2018. godine desila su se dva akcidenta u pogonu Čeličane u fabrici Toščelik Alloyed Engeering Steel d.o.o. Nikšić. U junu 2017. godine došlo je do akcidenta u tehnološkom procesu rada, usled dodira tečnog metala sa vodom koji je izazvao manju eksploziju. Tom prilikom došlo je do povređivanja tri radnika.
U januaru 2018. godine u pogonu Čeličane u elektrolučnoj peći došlo je do eksplozije manjeg obima usljed prisustva minsko eksplozivnog sredstva koji se nalazio u starom željezu.
“Spriječavanje katastrofalnih posljedica usled nesreća zasniva se velikim dijelom na prevenciji, odnosno na funkcionalnom održavanju i redovnoj kontroli pogona sa opasnim materijama, pridržavanju radno – tehnološke discipline u domenu transporta, skladištenja i upotrebe opasnih materija, pravilnom rukovanju tehnološkom opremom, edukaciji zaposlenih, redovnoj inspekciji i otklanjanju svih uočenih tehničko – tehnoloških nedostataka, stalnoj kontroli i nadzoru potencionalno opasnih mjesta i izradi kvalitetnih planova za slučaj opasnosti”, zaključak je Nacionalnog plana.
Foto: Analitika